Шәһри Казан

Казанның “Курган” зиратында язучы, драматург, публицист Әхәт Гаффарның кабере өстендә таш-мемориалны ачу чарасы булды.

Анда мәрхүмнең туганнары, кызлары, хакимият органнары вәкилләре, язучылар катнашты. “Гаилә” мәчете имам-хатыйбы Рөстәм хәзрәт Хәйруллин ясин чыккач, бергәләшеп дога кылынды.
- Мәрхүмнәрне онытмыйк, зиратларга эзне суытмыйк, - дип, кыска гына вәгазь сөйләп үтте Рөстәм хәзрәт.

- Шәхесләрне барлау, иҗатларын буыннардан-буыннарга тапшыру кирәк. Әхәт абый үзенең елмаюы белән истә калды. Туган телебезне Әхәт абый шикелле яратыйк. Шәхесләргә һәм бер-беребезгә хөрмәт күрсәтеп яшик. Кызларына рәхмәт! Алар әтиләренең каберен матурлыкта тоталар, - диде Татарстан Президентының мәдәниятны үстерү фондының башкарма директоры Нурия Хашимова.

Татарстанның халык шагыйре Равил Фәйзуллин үзенең чыгышында Әхәт Гаффарның зур иҗат калдырганлыгын, татар әдәбиятының үсешенә хезмәт керткәнлеген искәртте.

Балык Бистәсе муниципаль районы хакимияте башлыгы урынбасары Фирдания Әхмәтҗанова чарага язучының туганнары, авылдашлары килгәнлеген дә хәбәр итте.
- Балык Бистәсе - республикабызга күп шәхесләр биргән төбәк. Әхәт абый исән чагында туган районы белән элемтәне өзмәде. Мәктәпләргә балалар белән очрашуларга даими кайтып йөрде, яшь буында милләтебезгә һәм әдәбиятыбызга мәхәббәт тәрбияләүдә катнашты. Әхәт абый эчкерсез кеше иде, - дип искә төшерде Фирдания Әхмәтҗанова.

Әхәт Гаффарның бертуган энесе Рәкыйп: “Әхәт абый әтинең иң яраткан улы иде, алар гел бергә эшләде. Әдәбиятка тартылуыма Әхәт белән Ринат абыйларым йогынты ясады”, - дип истәлекләре белән уртаклашты.

Кабер ташына Гаффаров Габделәхәт Габдрахман улы 01.01.1949-01.01.2021 дип язылган. Габделәхәт Гаффаров (Әхәт Гаффар) 1948 елның 23 декабрендә хәзерге Балык Бистәсе районындагы Олы Әшнәк авылында туган, ә туу турындагы таныклык 1949 елның 1 гыйнварында гына алынган. Әхәт Гаффар “Язлар моңы”, “Кашан җыры”, “Бишек”, “Бодай бөртеге һәм тегермән ташы”, “Олы юлның тузаны” һәм башка әсәрләре белән таныш. Аның әсәрләре башкорт, рус, эстон, әрмән, испан, француз, немец телләренә тәрҗемә ителгән.

7 март, 2024 ел

Әхәт Гаффарның тагы бер иҗади юнәлешенә – балалар өчен язылган әкият-хикәяләренә игътибар итми мөмкин түгел. Мөгаен, нәниләр белән «уртак тел таба алуына» заманында «Яшь ленинчы» газетасында (хәзерге «Сабантуй» журналы) эшләп алуы да йогынты ясагандыр. «Сызламык теш», «Төкле Тура», «Туңгак балык», «Нәфрәт белән Мәкерне җиңгән Шагыйрь» һәм башка әсәрләре балаларны җәлеп итеп кенә калмый, аларны да иҗат дөньясына әйди. Үткән елда гына үзе белән Балык Бистәсе районы укучылары арасында «Гаффар дәвамчылары» дигән бәйге үткәреп, иҗат итүче талантлы укучыларны барлап килгәч, мин моңа тагы бер тапкыр инандым. Райондагы балалар арасында да Әхәт абыйларын кабатлау, үзгә фикер йөртү, әдәби мәйданга яңалык алып килү омтылышы бар. Моны күреп алган Әхәт Гаффарның кичәдән соң сүзе бер генә булды: «Әлеге яшьләргә үсеш өчен мохит тудырырга, әсәрләреннән җыентык чыгарырга, бәйгене дәвам иттерергә кирәк!»

Гаффаровлар гаиләсенең татар-төрки дөньясы өчен үзләре үк ун егеткә торырлык кызлар тәрбияләп бирүен дә билгеләп үтәргә кирәктер. Кече кызы Сөмбел, әтисе салган сукмакны дәвам итеп, бүген проза-драматургия юнәлешендә ныклы адымнар ясый: Камал театрында пьесаларын сәхнәләштерәләр, балалар өчен мавыктыргыч әсәрләре белән сөендереп тора, матбугатта публицистик язмалары даими басыла. Каләм әһеленең таланты балаларында дәвам итүе әдәбият өчен икеләтә табыш һәм моңа һәркем дә ирешә алмый.

Соңгы вакытта әдәби әсәрне ике төргә бүлеп укый башладым: берләре – бар мәшәкатьне читкә куеп ял итү өчен, икенчеләре – уйлану, фикерләү, күңелдә йоклап яткан хисләр өермәсен уяту өчен… Әхәт Гаффарның әсәрләрен ял итү өчен укыйм димә: алар табышмак кебек эзләндерә, йокыны качыра, күңел тынычлыгын ала… Татар филологиясе факультетында укыган чорда да язучының әсәрләрен еш сүтеп җыя идек. Дөресрәге, бергәләшеп сүтәбез, һәркем үзенә якын булган мәгънә, фикер, серләр ачып җыя. Моңа шаккатырлык та түгел, әдипнең әсәрләрендә тирәнлекне табу, метафорик фикерләрнең очына чыгу, асмәгънәлелекләргә төшенү өчен әзерлекле укучы булуың кирәк. Кайта-кайта укылган әсәрләре бер яктан укучының үзен ачса, икенче яктан Әхәт Гаффар иҗатының кыя тауларын якынайта, әдәби мәйданда әле дә тиешенчә бәяләнеп бетмәгән күпкырлы шәхеснең талантына сокланырга мәҗбүр итә…